Nhà giáo Bến Tre trước yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông

                                                                                                        Tiến sĩ Nguyễn Văn Huấn

                                                    Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Bến Tre

      

Hôm nay, Hội Cựu giáo chức tỉnh phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo và Công đoàn Giáo dục tỉnh tổ chức Hội thảo giáo dục lần 4 với chủ đề “Nhà giáo Bến Tre trước yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông“.

Hội thảo là cơ hội để các nhà giáo của tỉnh nói lên những suy nghĩ, việc làm và những đề xuất của mình nhằm đổi mới giáo dục phổ thông tỉnh nhà theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Ngoài báo cáo đề dẫn, Hội thảo hôm nay nhận được 23 bài tham luận được in trong bộ Kỷ yếu Hội thảo, của các đại biểu đại diện cho các cấp quản lý giáo dục cấp Phòng, Sở GDĐT, lãnh đạo và giáo viên các trường phổ thông, đại diện các nhà giáo về hưu, nhìn vấn đề ở các góc độ khác nhau.

Có thể nói rằng các vấn đề được đề cập về chủ đề được trình bày trong Hội thảo hôm nay và trong Kỷ yếu Hội thảo là rất phong phú, đa dạng, là những chia sẻ quý báu mà những người đang làm công tác quản lý và giảng dạy thấy rằng sẽ rất có ích cho mình ở những vị trí khác nhau trong trong triển khai thực hiện Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành TW Đảng.

Thay mặt cho Sở GDĐT và Ban Tổ chức Hội thảo, tôi xin khái quát một số vấn đề chung về các vấn đề đổi mới giáo dục phổ thông tại tỉnh nhà theo tinh thần Nghị quyết 29 mà nhiều đại biểu đã đề cập trong Hội thảo hôm nay.

Về quan điểm của đổi mới căn bản và toàn diện về giáo dục và đào tạo, các đại biểu đã thống nhất các quan điểm như sau:

Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục, đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học. Đổi mới để tạo ra chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng và hiệu quả giáo dục, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhu cầu học tập của nhân dân.

Đổi mới phải bảo đảm tính hệ thống, có tầm nhìn dài hạn, phù hợp với từng loại đối tượng và cấp học, các giải pháp đồng bộ, khả thi, có trọng tâm, trọng điểm, lộ trình, bước đi phù hợp.

Đổi mới căn bản và toàn diện không có nghĩa là làm lại tất cả, từ đầu mà cần vừa kế thừa, củng cố, phát huy các thành tựu, phát triển những nhân tố mới; đổi mới có trọng tâm, trọng điểm, có lộ trình phù hợp với thực tế địa phương. Những hạn chế, thách thức của giáo dục phải được nhận thức sâu sắc, có giải pháp hữu hiệu và lộ trình khắc phục, vượt qua để đưa sự nghiệp giáo dục tỉnh nhà lên tầm cao mới.

Về các giải pháp cho đổi mới giáo dục phổ thông của tỉnh nhà, các đại biểu đã đề cập nhiều vấn đề. Tựu trung có các vấn đề lớn như sau:

Vấn đề thứ nhất. Một số báo cáo tham luận lưu ý là cần phải  nâng cao nhận thức sâu sắc về vai trò, vị trí của giáo dục và đào tạo và sự cần thiết, tầm quan trọng của việc đổi mới căn bản và toàn diện về giáo dục và đào tạo nhằm làm chuyển biến mạnh mẽ nhận thức của từng cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của việc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo trong việc thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển; phải thực sự coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch.

Phải tăng cường sự lãnh đạo các cấp ủy Đảng, sự chỉ đạo của các cấp chính quyền; phát huy sự phối hợp, hỗ trợ của các ban, ngành, đoàn thể các cấp đối với giáo dục và đào tạo; tăng cường trách nhiệm của gia đình trong việc phối hợp với nhà trường và xã hội để giáo dục nhân cách, lối sống cho con em mình,  từ đó tạo sự đồng thuận cao và huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội vào công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện về giáo dục trên địa bàn tỉnh.

Vấn đề thứ hai. Việc nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, được nhiều báo cáo tham luận xem là giải pháp đột phá, đảm bảo nguồn lực để thực hiện yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo tỉnh nhà

Nhiều báo cáo tham luận nhất trí rằng chính đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Do vậy để triển khai thành công việc đổi mới căn bản và toàn diện về giáo dục và đào tạo thì cần phải chọn giải pháp đột phá trước tiên là tập trung đầu tư cho đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Ngay trong báo cáo đề dẫn, đồng chí Chủ tịch Hội Cựu giáo chức tỉnh cũng đã khẳng định: Do đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục có vai trò quyết định trong công cuộc đổi mới, nên chủ đề hội thảo lần này được chọn là: “Nhà giáo Bến Tre trước yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông tỉnh nhà.“

Để thực hiện được yêu cầu trên, ngành GDĐT cần phải thực hiện các biện pháp rà soát, đánh giá năng lực thực tiễn, cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên toàn ngành giáo dục và đào tạo để có kế hoạch bố trí, sắp xếp phù hợp và đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Nhiều báo cáo tham luận cũng lưu ý cần phải chú trọng nâng cao tư tưởng chính trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống, tác phong của nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; cần phải bảo đảm chuẩn, chất của cán bộ quản lý giáo dục; bảo đảm trình độ chuyên môn, chuẩn nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên thì mới có thể đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện về GDĐT.

Nhiều tham luận lưu ý phải có chế độ chính sách, đặc biệt là chính sách về lương, thưởng, phát triển chuyên môn, đánh giá, đãi ngộ phù hợp để tạo động lực và hiệu quả làm việc của đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục. Do vậy, ngành GDĐT cần tiếp tục thực hiện đầy đủ và kịp thời các chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên ngành giáo dục và đào tạo; kịp thời kiến nghị bổ sung, điều chỉnh những chế độ, chính sách còn bất hợp lý hiện nay.

Vấn đề thứ ba. Đổi mới mạnh mẽ mục tiêu, phương thức giáo dục và đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học

Các báo cáo tham luận nhấn mạnh cần phải chủ động, tích cực thực hiện tốt các hướng dẫn, chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đổi mới chương trình, sách giáo khoa nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học. Chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, giá trị sống, kỹ năng sống, ý thức pháp luật, ý thức công dân, lịch sử, địa lý địa phương, giáo dục thể chất và hướng nghiệp để thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, hình thành phẩm chất cho học sinh. Trong giáo dục, tập trung vào những giá trị văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.

Cần phải đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực cá nhân của người học, "coi trọng việc bồi dưỡng năng lực tự học của học sinh” như một báo cáo tham luận nhấn mạnh, áp dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực; tăng cường các hoạt động xã hội, nghiên cứu khoa học và vận dụng kiến thức vào thực tế.

Vấn đề thứ tư.  Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục và đào tạo bảo đảm trung thực, khách quan

Nhiều báo cáo tham luận lưu ý ngành giáo dục và đào tạo kịp thời tham mưu thực hiện khi Bộ Giáo dục và Đào tạo có chủ trương đổi mới phương thức thi công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học, cao đẳng. Triển khai đổi mới phương pháp kiểm tra, thi, đánh giá người học ngay trong quá trình và kết quả từng giai đoạn giáo dục, đào tạo nhằm kịp thời điều chỉnh, nâng cao hiệu quả hoạt động dạy và học ở các cấp học và trình độ đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực, phẩm chất người học.

Cần phải tổ chức các kỳ thi an toàn, nghiêm túc, đúng quy chế, đảm bảo khách quan, phản ánh đúng chất lượng, tác động tích cực đến việc dạy - học; khắc phục bệnh thành tích trong giáo dục như một đại biểu lưu ý trong báo cáo tham luận: “Đừng chạy theo những thành tích ảo để đạt những danh hiệu thi đua hào nhoáng...“.

Vấn đề thứ năm. Tiếp tục điều chỉnh quy hoạch phát triển, sắp xếp, tổ chức lại mạng lưới và hệ thống giáo dục, đào tạo và dạy nghề của tỉnh; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ yêu cầu đổi mới

Công tác đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới cũng được các đại biểu quan tâm. Cần phải tập trung công tác quy hoạch phát triển mạng lưới trường lớp cơ sở giáo dục và đào tạo đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân và phù hợp nhu cầu đào tạo nhân lực của địa phương; tăng cường đầu tư, xây dựng và nâng cấp cơ sở vật chất, thiết bị dạy học theo hướng chuẩn hóa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, dạy học theo chương trình, sách giáo khoa mới và tăng cường thí nghiệm, thực hành, tập huấn giáo viên sử dụng hiệu quả thiết bị dạy học hiện đại; chú trọng đầu tư xây dựng các công trình trường học vùng sâu, vùng xa.

Vấn đề thứ sáu. Đổi mới quản lý về giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện về giáo dục và đào tạo

Nhiều báo cáo tham luận cũng đã đề cập đến sự cần thiết phải đổi mới công tác quản lý, coi đổi mới quản lý là khâu đột phá: ”Cần tập trung vào khâu đột phá: thực hiện đổi mới quản lí giáo dục bảo đảm dân chủ thống nhất, tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm”. Cần phải nâng cao năng lực quản lý ở cơ sở giáo dục, trường phổ thông về đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra, đánh giá theo chương trình, sách giáo khoa mới. Đổi mới, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành ở các cấp học và trình độ đào tạo; đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra đối với các hoạt động giáo dục; quản lý tốt việc dạy thêm, học.

Vấn đề thứ bảy. Đổi mới hệ thống giáo dục theo hướng xây dựng hệ thống giáo dục mở, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập

Nhiều báo cáo lưu ý cần phải chú trọng tăng cường đầu tư, phát triển, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động các cơ sở giáo dục thường xuyên để xây dựng một hệ thống giáo dục mở, tạo điều kiện cho người dân được học mọi lúc, mọi nơi khi có nhu cầu, đẩy mạnh việc xây dựng xã hội học tập; trong đó, tập trung thực hiện tốt công tác phổ cập giáo dục, tăng cường phân luồng học sinh sau trung học cơ sở; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các trung tâm giáo dục thường xuyên trong việc liên kết đào tạo đại học, cao đẳng, trung cấp; đa dạng hóa các loại hình, phương thức đào tạo để đào tạo nguồn nhân lực cho tỉnh, đáp ứng tối đa nhu cầu học tập của người dân; đẩy mạnh triển khai dạy học ngoại ngữ, tin học ứng dụng ở các trung tâm giáo dục thường xuyên, trung tâm ngoại ngữ, tin học để đáp ứng yêu cầu nâng cao trình độ ngoại ngữ, tin học cho cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân trong tỉnh phục vụ cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các trung tâm học tập cộng đồng để góp phần xây dựng xã hội học tập ở cộng đồng dân cư địa phương

Vấn đề thứ tám. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, huy động sự tham gia đóng góp của toàn xã hội

Công tác đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục cũng được nhiều báo cáo tham luận quan tâm. Cần phải tập trung huy động mọi nguồn lực phát triển giáo dục và đào tạo. Tăng cường phát huy vai trò các đoàn thể, hội khuyến học, hội cựu giáo chức...; nâng cao vai trò của gia đình, nhà trường và xã hội để giáo dục đạo đức học sinh, kéo giảm tỷ lệ bỏ học, lưu ban để nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục.

Trên đây là khái quát một số vấn đề lớn về những suy nghĩ và những đề xuất trước yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông của tỉnh nhà được các đại biểu thể hiện qua các tham luận trong kỉ yếu và qua các ý kiến phát biểu trong Hội thảo hôm nay. Hội thảo hôm nay cho chúng ta những ý kiến rất phong phú, đa dạng về những hiến kế của nhà giáo trước yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông mà chắc chắn việc khái quát qua báo cáo này cũng chưa đầy đủ hết ý kiến của các đại biểu muốn gửi gắm qua Hội thảo này.

Thay mặt cho Sở GDĐT, tôi xin cám ơn Hội Cựu giáo chức tỉnh và Công đoàn giáo dục tỉnh đã phối hợp với Sở GDĐT tổ chức Hội thảo này;

Thay mặt Ban Tổ chức Hội thảo, xin cám ơn tất cả các đại biểu đã dành thời gian đến dự Hội thảo, tham gia Hội thảo qua những tham luận và những ý kiến phát biểu trong thảo luận, góp phần làm cho Hội thảo đạt kết quả tốt đẹp.

Sau cùng, xin chúc sức khỏe tất cả các vị đại biểu tham dự Hội thảo và thay mặt cho Ban Tổ chức, xin tuyên bố bế mạc Hội thảo.